فرش دستبافت ایرانی؛ باشکوه‌تر از همیشه
هر سنتی که فراموش شود سبک فرشبافی و اصالت نقش و نگاری که در محصولات ایرانی می‌بینیم قدیمی نمی‌شود. در ادوار مختلف تاریخی فرشبافی به عنوان هنری سودمند و باارزش شناخته شده و قدیمی‌ترین فرش و گبه دستباف دنیا به ایران و هنر ایرانی تعلق دارند.
خیلی از شهرهای ایران مهد فرشبافی هستند و چند سالی از انتخاب شهر تبریز به عنوان پایتخت فرش جهان می‌گذرد. مطالعه نقش و نگار فرش ایرانی نشان می‌دهد که این هنر اکنون باشکوه‌تر از گذشته رو به توسعه است و جنس تار و پود آن طرفداران زیادی در دنیا دارد.
تار و پود فرش ایرانی از ابریشم، پنبه و پشم تولید می‌شود. نوع مواد اولیه‌ای که در بافت فرش استفاده می‌شود نقش مهمی در ظرافت نقش و قیمت‌گذاری آن دارد. فرش های رنگ شده نیز نوع دیگری از فرش های محبوب و گران قیمت بازار هستند.
مروری بر نقش‌های پرطرفدار فرش دستبافت ایرانی
هر یک از نقش و طرح‌هایی که در فرش ایرانی می‌بینید خاستگاه خاص خود را دارد. بیجار، کاشان، اصفهان، تبریز و به طور محدود در سایر شهرهای ایران فرش به صورت دستبافت تولید می‌شود. تنوع طرح و نقشی هم که می‌بینید به دلیل خاستگاه فرش ایرانی و سنت‌های فرشبافی متعلق به همان منطقه است. همین طرح و نقش را به سادگی می‌توانید با انواع تابلو فرش دستباف و ماشینی ست کنید.
طرح ماهی ( هراتی) در دستبافتههای ایرانی
یکی از شناخته شده‌ترین نقوشی که در تولید فرش دستبافت می‌بینیم طرح هراتی یا ماهی است. در این طرح همه چیز با اشکال هندسی شکل گرفته و گل فرش را یک لوزی کوچک تشکیل می‌دهد. چیزی که این نقش را متمایز می‌کند تکرار منظم و بی‌نظیر نقش‌های هندسی اطراف گل فرش است که می‌تواند در ابعاد و طرح‌های مختلفی بافته شود.
طرح ماهی در هر استان به یک سبک و سیاق خاص بافته می‌شود و در مجموع نقش شلوغ و رنگارنگی دارد. طرح ماهی برای ایرانیان یکی از آشناترین و صمیمی‌ترین نقش‌ها در فرش ایرانی است.
طرح گل و بته؛ نقشی خودمانی در فرش دستبافت
الگوهای تکراری، پیچیده و متنوع درختان، برگ و گیاهان در فرش دستبافت به عنوان طرح بته یا طرح گل شناخته می‌شود. نظیر این طرح‌ها را در آثار باستانی ایرانی هم می‌بینیم یا ممکن است نقش لباس و کیف و کفشتان هم با الهام از طرح بته باشد. گل‌ها انواع و اقسام مختلفی دارند و ترکیب آن‌ها در فرش‌ها نقش منحصر به فرد و متفاوتی ایجاد می‌کند.
اگر بخواهیم طرح بته را به زبان ساده تصور کنیم نقش آن شبیه به گلابی است که معمولا در ادامه زوائد مختلفی بدان اضافه می‌شود. در نقش بته ممکن است میوه انواع درختان یا برگ انواع گیاهان را ببینید.
طرح افشان؛ ریشه‌دار ترین نقش قالی ایرانی
طرح افشان برای هر ایرانی آشنا است. طرحی پرطرفدار که با الهام از عناصر طبیعی و گیاهان ترسیم شده است. طرح افشان انسجام و هماهنگی خاصی دارد و تمام اجزای آن قرینه است. در این مدل بیش از گل‌ها احتمالا ساقه گل، برگ و بته‌ها را می‌بینید که با انحنای دلنواز در مرکز و حاشیه فرش قرار می‌گیرند.
طرح خشتی؛ بنایی منظم از اشکال هندسی
خشتی یکی از نقش‌های اصیل ایرانی است که می‌تواند نقش و نگار اسلیمی و طرح بته و گل را در برداشته باشد. طرح خشتی نقوش منظم قرینه و هندسی دارد و معمولا در بافت آن از الیاف تیره‌رنگ استفاده می‌شود.
معرفی فرش‌های دستبافت قفقازی
قفقاز همانطور که از نامش پیدا است بخش‌هایی از شمال ایران و کشورهای همسایه را در برمی‌گیرد. بنابراین فرش‌های دستبافت قفقاز هم به همین مناطق تعلق دارند اما چیزی که آن‌ها را متمایز می‌کند نزدیک بودن طرح و نقش و ظرافت بافت آن‌ها به فرش دستبافت ایرانی است.
امروزه نمونه فرش‌های قفقازی در کشورهای دیگر و حتی داخل ایران به صورت ماشینی تولید می‌شود و طرفداران زیادی دارد.
یکی از معیارهای تشخیص فرش قفقازی طرح و نقش ساده‌تر آن نسبت به طرح ایرانی است. محل و تراکم بافت فرش نیز اطلاعات خوبی در ارتباط با کشور بافنده آن در اختیار مشتری قرار می‌هد.
سخن آخر
انواع فرش دستبافت هنر افتخار آفرین ایران زمین هستند که با هنر و تمدن ایرانیان گره خورده‌اند. انواع فرش‌های دستبافت در ابعاد یک تا دوازده متری و از جنس کرک، ابریشم، چشم یا کتان بافته می‌شوند. اکثر فرش‌های دستبافت با رنگ‌های طبیعی و روش‌های سنتی رنگرزی می‌شوند و رنگ الیاف مدل‌های جدیدتر طی شستشو تغییر نمی‌کند.
طرح‌های قالی و قالیچه ایرانی متنوع و الهام گرفته از هنرهای کاشی کاری، سفالگری، نقاشی و … است. کدام طرح ایرانی را برای سطوح یا نصب روی دیوار بیش‌تر می‌پسندید؟
دیدگاهتان را بنویسید