مروری بر اثر جاودانه کتاب شازده کوچولو، آموزگار مفاهیم پر ارزش زندگی

شاید کتاب شازده کوچولو (Le Petit Prince) و داستان ماجراجویی پر رمز و راز آن را نخوانده باشید. اما امکان ندارد اسم این کتاب را نشنیده باشید یا متن‌های اقتباسی آن را در گوشه و کنار فضای مجازی ندیده باشید.

این کتاب جذاب، شاهکار دوسنت اگزوپری نویسنده فرانسوی است که نزدیک به یک قرن از نشر آن می‌گذرد. اثری خیال‌انگیز و زیبا که در میان سطرهای آن عواطف بشری به‌ ساده‌ترین شکل توصیف و به خورد انسانیت داده می‌شود. بنابراین بر خلاف تصور اکثر افراد، این کتاب هیچ رده سنی ندارد و هر فردی در هر سن و سالی نیاز به مرور مفاهیم پنهان در این اثر شگفت انگیز دارد.

کتاب شازده کوچولو اثری درباره عشق، زندگی، فلسفه، هستی و دوست داشتن است. اگر هنوز روح کودکانه خود را حفظ کرده‌اید بد نیست معجزه عشق را در این اثر به ظاهر ساده اما پیچیده جستجو کنید. نقد امروز به نظر سفری به ژرفای روایت خط به خط این اثر جاودانه است. همراه ما باشید.

معرفی بهترین ترجمه کتاب شازده کوچولو در ایران و جهان

از زمین انسان‌ها تا خلق شاهکار ادبیات جهان

نوشتن از شازده کوچولو دشوار است. کتابی کم حجم و به نظر ساده که نویسنده آن از همان صفحه اول کتابی که برای گروه سنی کودکان است را به بزرگ‌ترها تقدیم می‌کند.

همه روایت پیچیده و جذاب کتاب شازده کوچولو از یکی از آثار اولیه دوسنت اگزوپری، زمین انسان‌ها نشات می‌گیرد. درست همان جا که نویسنده بخشی از خاطرات سقوط خود را به صورت یک زندگی نامه روی کاغذ می‌آورد و می‌گوید:

"من در بیابان بی آب و علفی مانده بودم و تصویر ذهنی از یک روباه بر من آشکار شد. انگار که فقط یک روباه نبود و می‌خواست چیزی به من بگوید."

بنابراین هنگامی که اگزوپری تصادف راوی داستان در صحرای بزرگ آفریقا را در ابتدای کتاب ترسیم می‌کرد در واقع تجربه شخصی خود را روی کاغذ می‌نگاشت. اما این که دقیقا چه چیزی الهام بخش اگزوپری برای نوشتن این شاهکار بوده در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

برخی تصور می‌کنند زمانی که اگزوپری به خاطر جراحات بسیار ناشی از سقوط هواپیما در بیمارستان بستری بوده این ایده به ذهنش خطور می‌کند. برخی هم زندگی شخصی اگزوپری را عامل اولیه برای شروع داستانی با محوریت یک " گل سرخ" می‌دانند. چرا که اگزوپری به همسرش علاقه شدیدی داشته و در طول سفرها همیشه خود را نسبت به او مسئول می‌دانسته است.

سفری بر ژرفای مفاهیم کتاب شازده کوچولو

آنتوان دو سنت اگزوپری فرزند سوم ژان دو سنت‌اگزوپری در سال ۱۹۰۰ در شهر لیون به دنیا آمد. پرواز و آشنایی با سرزمین و فرهنگ‌های گوناگون یکی از مهم‌ترین فاکتورهای الهام بخش در زندگی اگزوپری برای شروع نویسندگی بودند. نوشتن شازده کوچولو هم از سال 1941 آغاز و در نهایت به عنوان ده کتاب پرخواننده جهان معرفی شد.

این کتاب در اصل روایت ملاقات انسانی بالغ است با کودک درون خودش که در مقدمه داستان و با توضیحات نویسنده متوجه آن می‌شویم. این کودک همان نویسنده‌ است که در شمایل شاهزاده‌ای خردسال هنرنمایی می‌کند.

شروع داستان..

داستان از آنجایی شروع می‌شود که شازده کوچولو سرزمین خود را ترک می‌کند تا به زمین برسد. اما این سفر از سیاره‌ای دیگر تا زمین پر از ماجراجویی است و شازده کوچولو با ساکنان سیارات مختلف دیدار می‌کند. این دیدار حاوی پیام‌های دوست داشتنی و ارزشمندی برای خوانندگان کتاب است.

شازده کوچولو آبستن حوادث شگفت‌آنگیزی با نکته‌های دقیق و عمیق روانی است. شازده کوچولو از کتاب‌های کم‌نظیر برای کودکان و شاهکاری جاویدان است که در آن تصویرهای ذهنی با عمق فلسفی آمیخته است. بنابراین می‌توان مفاهیم دشوار فلسفی را با ادبیات فصیح و کودکانه به شکلی سرگرم کننده آموخت.

از نظر کارشناسان پیام اصلی کتاب شازده کوچولو در بطن گفت‌وگوها و پردازش صحیح شخصیت‌ها نهفته است. چرا که این کتاب حاوی جملات و عباراتی است که دنیای یک آدم بزرگ را در چارچوب دنیای کودکانه توصیف می‌کند. آدم بزرگی که از طبیعت و حال و هوای بچگانه خود فاصله گرفته است.

مفاهیمی که در شازده کوچولو به ما منتقل می‌شوند جنبه داستانی دارند. نویسنده بی آن که بخواهد یک پیام را به یک باره به خواننده دهد و از آن توقع هضم داشته باشد، آن را حلاجی می‌کند. در بخشی از کتاب و گفتگو شازده کوچولو با مار می‌خوانیم:

"شازده کوچولو پرسید: پس آدم‌ها کجا هستند؟ آدم در بیابان احساس تنهایی می‌کند. مار گفت: با آدم‌ها نیز آدم احساس تنهایی می‌کند."

اوج دوست داشتن و مسئولیت پذیری در قبال عشق درست در مکالمه شازده کوچولو با روباه منتقل می‌شود که روباره می‌گوید آدم‌ها این حقیقت را فراموش کرده‌اند، ولی تو نباید فراموش کنی. تو هر چه را اهلی کنی همیشه مسئول آن خواهی بود!

شاهکار اگزوپری کتابی برای تمام سنین و تمام سلیقه‌ها است. کتابی برای آن دسته از بزرگ‌ترهایی که از کودکی و انسانیت فاصله گرفته‌اند و کتابی برای کودکان تا بهتر از بزرگ‌ترها رشد کنند.

شازده کوچولو یک کتابی فلسفی با مفاهیم سمبولیک

اگر قرار باشد شازده کوچولو را نقد کنیم باید آن را کتابی فلسفی با مفاهیم سمبولیک بدانیم. علت آن هم شکل خاص شخصیت پردازی است که باعث می‌شود درک عمق مفاهیم برای ما شیرین‌تر شود. همان طور که می‌دانید شخصیت اصلی داستان كودكی است که برای بزرگ شدن عجله دارد و سعی می‌کند بزرگ بودن را با حرف و کارهایش تقلید کند. تمام سیر داستانی کتاب شازده کوچولو در تلاش است تا مفهوم نهایی این کتاب را به ما منتقل کند: تنها با چشم دل می‌توان خوب دید، آنچه اصل است از دیده پنهان است.

از شازده کوچولو چه آموختیم؟

هر کسی برداشت شخصی خودش را از سمبل‌های شازده کوچولو دارد. این اثر آن قدر گسترده و باز است که بتوان از جهات اجتماعی، فردی و معنوی بدان نگریست. اما اکثر خوانندگان کتاب شازده کوچولو چند درس مهم و حیاتی از این اثر جاودانه گرفته‌اند:

ارزش عشق و وظیفه انسان در برابر عشق

مهم‌ترین وخاص‌ترین آموزه‌ شازده کوچولو برای ما عشق و پاسداری از آن است. شازده کوچولو معتقد است هر انسان مسئول گلی است که انتخاب می‌کند. بنابراین هر گلی که در اطراف ما رشد کند، حتی اگر زیباتر و فریبنده‌تر باشد نباید باعث شود از مسئولیتی که پذیرفته‌ایم سر باز بزنیم.

کشف حقیقت جز با چشم دل ممکن نیست

در بخشی از کتاب شازده کوچولو می‌خوانیم:

"شما زیبایید ولی درونتان خالی است. به خاطر شما نمی توان مرد. البته گل سرخ من در نظر یک رهگذر عادی به شما می‌ماند ولی او به تنهایی از همه شما سر است. من فقط به او آب داده‌ام، فقط او را در زیر حباب بلورین گذاشته‌ام، فقط او را پشت تجیر پناه داده‌ام ،فقط کرم‌های او را کشته‌ام. چون فقط به شکوه و شکایت او به خودستایی او و گاه نیز به سکوت او گوش داده‌ام. زیرا او گل سرخ من است."

اگزوپری با روایت جذابی از گفتگو شازده کوچولو با روباه به ما درس بزرگی می‌آموزد. این که حقیقت هر چیز را نمی‌توان از روی ظاهر آن قضاوت کرد. اگزوپری سعی دارد به ما بفهماند در موضوعات ریز و درشت زندگی نباید ظاهربین بود.

سپاسگزار داشته‌ها باشیم

به مرور زمان و هر چه از داستان می‌گذرد متوجه می‌شویم شازده کوچولو یک سیاره دارد و دائم این موضوع را ذکر می‌کند. اما این فقط ظاهر داستان است. شازده کوچولو وجود خود را به مثابه یک سرزمین وسیع توصیف می‌کند که گلی در آن روییده است. شازده کوچولو این سیاره و داشته‌های خود را دوست دارد و این درس بزرگی برای آدم‌ بزرگ‌های ناسپاس است!

بهترین ترجمه شازده کوچولو را بخوانید

گفته می‌شود شازده کوچولو بعد از انجیل، بیش‌ترین آمار ترجمه به زبان‌های دیگر را دارد. حتی در برخی از منابع گزارش شده این کتاب به عنوان یک مرجع آموزشی هم مورد استفاده قرار گرفته است. بنابراین جایگاه ویژه‌ای بین تمام مردم جهان دارد. پس درک مفاهیم اصیل این کتاب تا حد زیادی به نوع ترجمه آن بستگی دارد.

اگرچه ترجمه‌های مختلفی از این کتاب منتشر شده اما ترجمه احمد شاملو بهترین و بی نقص‌ترین ترجمه موجود در بازار است.

سخن آخر

شازده کوچولو اثر جاودانه آنتوان دو سنت‌ اگزوپری نویسنده فرانسوی مفاهیم انسانی را با لحنی کودکانه بازگو می‌کند. این داستان با وقوع یک اتفاق خارج از روال عادی زندگی بر سیاره شازده کوچولو آغاز شده و بعد از گفتگو با اهالی سیارات مختلف به پایان می‌رسد.